در این مقاله تصمیم داریم در مورد کتاب ها و رمان های ژانر وحشت یا horror صحبت کنیم.
شاید شما هم مثل بقیه، زمانی که کلمه وحشتناک یا horror را می شنوید به یاد تصاویری مانند خونریزی، قطع شدن اعضای مختلف بدن، زنده شدن مردگان، خون آشام ها ، گرگینه ها و زامبی ها می افتید. ولی در این مقاله، نگاهی موشکافانه تر به این ژانر جذاب خواهیم داشت.
با سرچ واژه horror در دیشکنری آکسفورد، شما با جمله احساس شدید ترس، یا احساس شدید شوک، مواجه می شوید. بنابراین ژانر وحشت در اصل ژانری است که احساسات خواننده را برانگیخته می کند.
یکی از تاریخ شناسان و نویسندگان مطرح انگلیسی به نام J.A Cuddon، ژانر وحشت را نوعی ژانر ادبی می داند که این ژانر قادر است خواننده را ترسانده و نوعی احساس تنفر و انزجار در وجود او ایجاد کند.
ژانر وحشت معمولا جوی خوفناک و شگفت انگیز برای خواننده فراهم می اورد و دلیل این احساس، شاید رخدادهای مافوق طبیعه مثل شیطان ها، ارواح و اشباع و خون آشام و زامبی ها باشد که این منابع خارق العاده، قاتلین روانی هستند و از کشتن افراد لذت می برند. قطعا می توان ژانر وحشت را یکی از محبوب ترین ژانرهای کنونی در نظر گرفت که هر روز نیز به مخاطبین این ژانر افزوده می شود.
دلیل اصلی ترس های انسان
تعداد زیادی ازپژوهشگران معتقد هستند که دلیل اصلی بسیاری از ترس های انسان، ناشناخته است .بنابراین انسان از هر چیزی که شناختی از آن نداشته باشد، دچار ترس و دلهره می شود و همین احساس باعث می شود که داستان های شگفت انگیز و خارق العاده زیادی برای سرگرمی افراد، گفته شود.
برهمین مبنا، می توانیم اذعان کنیم که ژانر وحشت از ابتدای خلقت همراه بشر بوده و هر زمان که انسان اولیه در ظلمت و تاریکی شب، با شنیدن صدای غرش مانند موجودی عجیب و غریب، به خود می لرزیده و احساس ترس می کرده، داستان سرایی ژانر وحشت را آغاز نموده و در مورد موجودی خونخوار با چند دست و پا و پنجه های بزرگ، افسانه هایی را گفته و در قالب این افسانه ها، این موجودات عجیب غریب، انسان ها را به صورت زنده ، می بلعیده اند.
ریشه های کهن ژانر وحشت
در افسانه های کهن و سنت های مذهبی یونان و روم، ژانر وحشت، ریشه ای بسیار کهن دارد. این سنت ها بیشتر بر مبنای مجهولات بزرگی مثل مرگ، زندگی بعد از مرگ و ارواح و شیاطین بوده اند که امروزه، آثار ژانر وحشت را شکل داده اند. در اسطوره های یونان باستان، نام پرومتوئوس نام بسیار آشنایی بوده و این نام الهام بخش کتاب فرانکشتین یا پرومتوئه مدرن بوده است.
یکی دیگر از نمایش نامه نویسان بزرگ یونانی به نام یوریپدیس نیز نمایشنامه هایی را بر مبنای وجود روح قاتلی که در یک حمام به قتل رسیده نوشته است. یکی دیگر از نویسندگان رومی به نام پلینی نیز در مورد فیلسوفی به نام آتندروس، داستانی را نوشت که این فیلسوف در خانه ای دور افتاده در آتن توسط یک روح سرگردان مورد آزار و اذیت قرار گرفته و دچار ناراحتی شده است.
قرون وسطی و ژانر وحشت
در قرون وسطی، فرقه ای که به انجام رسومات شیطانی معروف بودند، منبع جالبی برای داستان های ترسناک فراهم آوردند. در این زمان، موجوداتی شبیه به گرگ که به نام گرگینه شناخته می شدند، به شدت در میان مردم فرانسه ، معروف شدند. Marie de France رمانی از یک گرگینه نوشت که در قرون وسطی به شهرت بی سابقه ای دست یافت. شخصیت بسیار ماندگار در اذهان و مشهور دراکولا نیز بر پایه جنایات جنگجویانه و وحشتناک پرنس ولاد سوم، وارد عرصه سینما شده است.
قرن هجدهم و ژانر وحشت
در قرن هجدهم، گونه نوینی از ادیبات ترسناک به نام ژانر گوتیک شناخته شد. این ژانر با اثری با نام The castle of Otranto نوشته هوراس والپول مطرح گردید و به شهرت بی نظیری دست یافت. این رمان، از آثاری مانند The Italian, The Mysteries of Udolpho, The Monk الهام گرفته است.
قرن نوزدهم و ژانر وحشت
در قرن نوزدهم، آثار جاودان و بسیار شناخته شده ای مانند فرانکشتاین، برادران گریم، مومیایی ، گوژپشت نوتردام، وارنی خون آشام، مرد نامرئی، دراکولا و همین طور آثار ادگار الن پو، ژانر وحشت را بیش از گذشته شناخته شده نمودند و پس از آن صنعت سینما نیز از این آثار مشهور استفاده نموده و فیلم های سینمایی ماندگاری را با اقتباس از این رمان ها به نمایش گذاشت.
قرن بیستم و ژانر وحشت
در قرن بیستم، ژانر وحشت با ژانر فانتزی در هم آمیخته شد و آثاری مانندCthulho Mythos، شکل گرفت. در نیمه دوم این قرن ، بیشتر تمرکز این ژانر روی قاتلین و قتل های زنجیره ای معطوف شده بود و آثار شگفت انگیزی مانند اژدهای سرخ و سکوت بره ها، توسط نویسندگان مطرح این دوران نوشته شدند.
ولی امروزه این ژانر محبوب به تکامل بیشتری رسیده است و می توانیم به جرات بگوییم که طرفداران این ژانر مخاطبین خاص خود را داشته و حتی موفق شده است که نظر تعداد بیشتری از مخاطبین را نسبت به گذشته به خود جلب نماید. همین طور فیلم هایی که با اقتباس از رمان های ژانر وحشت نوشته شده اند نیز فروش موفقیت آمیزی داشته اند.
کتاب های ژانر وحشت، این توانایی را دارند که احساس ترس و وحشت را در میان خوانندگان ایجاد نمایند. نگرانی و اضطراب نیز از جمله احساسات دیگری است که خوانندگان ژانر وحشت در وجود خود حس خواهند کرد. در شرایط کلی می توانیم ویژگی های اصلی ژانر وحشت را به صورت زیر بیان کنیم:
- رخ دادن اتفاقات پی در پی که معمولا در شرایط عادی رخ می دهند ولی در برخی موارد نیز شامل عناصر مافوق طبیعی می شوند.
- لحن داستان، رعب انگیز و پر خطر است.
- حوادث ناگهانی و غیر قابل پیش بینی در قلب داستان رخ می دهد.
- خشونت موجود در داستان بسیار بالا است.
- در این داستان ها نیمه تاریک و شیطانی انسان هویدا شده و به درون کاوی این نیمه شخصیتی پرداخته می شود.
- در شرایط کلی این داستان های ژانر وحشت از نگاه سوم شخص روایت شده و با قلمی بسیار ساده و روان نگاشته می شود که کاملا مخاطب پسند بوده و نظر عامه مردم را جلب خود نماید.
دلیل این که ژانر وحشت تا این حد مخاطب دارد، چیست؟
استاد روانشناسی اجتماعی در هلند، آقای جفری گلدشتاین بر این اعتقاد است که افرادی که علاقمند به مطالعه رمان های ژانر وحشت هستند و به نوعی به مطالعه این کتاب ها علاقه دارند، در اصل این اطمینان را دارند که خودشان در امن ترین مکان زندگی می کنند.
بنابراین مطمئن هستند که با مطالعه این کتاب ها هیچ هطری تهدیدشان نمی کند و با امنیت خاطر صد در صدی، به مطالعه این آثار می نشینند. ولی این خوانندگان بیشتر به دنبال هیجان و تحرک هستند و هیجان و تحرک را در قالب مطالعه کتاب ها و رمان های ژانر وحشت می بینند.
این گونه افراد معمولا دارای روحیه ماجراجویانه ای بوده و مطمئن هستند که هیچ اتفاق بدی انتظارشان را نمی کشد و به همین ترتیب با هیجان بیشتری این کتاب ها را مطالعه نموده و یا به تماشای فیلم ها و سریال های وحشتناک می نشینند.
ولی تعدادی از افراد هنوز نتوانسته اند واقعی بودن یا نبودن این آثار را براورد کنند و شاید میزان وحشتناکی این داستان ها را بیش تر از میزان واقعی داستان سرایی آن ها، برای خود بزرگنمایی می کنند.
کودکان، از جمله مخاطبینی هستند که در بزرگنمایی داستان های تخیلی و به واقعیت پنداشتن آن ها، بسیار ماهرانه عمل می کنند. چون کودکان تجربه بسیار کمتری از روند واقعی زندگی دارند و به همین دلیل می توانند هرچیزی را که می بینند یا می شنوند را واقعی در نظر بگیرند.
حتی کودکانی که سواد خواندن نیز دارند، با مطالعه این کتاب ها، دچار آشفتگی ذهنی شده و ماجراهای موجود در این رمان ها و کتاب ها را با واقعیت نسبت می دهند و برای مثال ، شخصیت های زامبی گونه و شیطان گونه را در سایه های تاریک اسباب بازی های خود در سیاهی شب، شبیه سازی نموده و دچار نوعی استرس و تشویش روانی می شوند. بنابراین اصلا و به هیچ عنوان توصیه نمی شود که داستان های تا این میزان ترسناک، حتی به صورت شفاهی نیز برای کودکان روایت شود.
در این قسمت، با تعدادی از نویسندگان ژانر وحشت آشنا خواهیم شد.
استفن کینگ
استفن کینگ را می توان سلطان ژانر وحشت و یا پدر نویسندگی این ژانر دانست. تعداد زیادی از مخاطبین بر این باور هستند که استفن کینگ، ماهرترین و زبردست ترین نویسنده ژانر وحشت در طول تاریخ داستان سرایی جهان بوده است. تعدادی از آثار او بر روی پرده های سینما رفته و موفقیت چشم گیری را در عرصه گیشه از آن خود نموده است.
تعدادی از آثار موفق او را در ذیل می آوریم:
- رمان IT: این رمان یکی از خاطره انگیز ترین و وحشتناک ترین آثار استفن کینگ است که همواره در اذهان مخاطبین خود باقی خواهد ماند. شاید پیش از مطالعه این کتاب، بهتر باشد که توصیه شود افراد دچار بیماری های قلبی، این کتاب را نخوانند. در این رمان، کینگ به طور کاملا استادانه، ترس را به ظهور رسانده و با پرداختن به جزئیات شخصیت های مختلف، اثری کاملا هنری و ماندگار برای نسل های بعد خلق نموده است.
این رمان، موفق شد عنوان پرفروش ترین فیلم ترسناک در کل تاریخ سینما را از آن خود کند.
- Carrie: این رمان اولین رمان استفن کینگ است. کینگ در مصاحبه هایش گفته است که در زمان نوشتن این رمان، به قدری از نویسندگی ناامید شده بود که تصمیم گرفت همه دست نوشته هایش را پاره کرده و در سطل زباله بیاندازد. ولی همسرش او را متقاعد و راضی نمود که خلق ان اثر را تمام کند. این رمان، به حدی موفق بود که رمان خوانان حرفه ای ، این رمان را آغاز سلطنت ژانر وحشت می دانند. فیلمی فوق العاده موفق نیز با اقتباس از این داستان ساخته شد و توانست نامزد دریافت جایزه اسکار شود.
- رمان The shining: در این رمان، استفن کینگ، یک خانه جن زده و شیطانی عجیب و غریب را به تصویر کشیده است. و در ورای یک داستان عامیانه، این کتاب هنوز پس از چهل سال، یکی از پرفروش ترین کتاب های کینگ محسوب می شود.
البته استفن کینگ در ژانرهای دیگری غیر از ژانر وحشت نیز ، آثار موفقیت آمیزی دارد. مثل رمان رستگاری در شاوشنگ و مسیر سبز.
ادگار آلن پو
ادگار آلن پو ، به عنوان پدر داستان نویسی کارآگاهی لقب گرفته است. این نویسنده در سن 40 سالگی به صورت کاملا مجهوله از دنیا رفت. این نویسنده نه تنها در زمینه رمان نویسی ید بیضایی داشت بلکه شاعر بسیار توانمندی نیز محسوب می شد. از جمله آثار بسیار مشهور و موفق رمان های قلب رازگو، بشکه آمونتیلادو، نقاب مرگ سرخ و کلاغ اشاره نمود.
برام استوک
این نویسنده ایرلندی، پس از سالیان سال مطالعه در مورد فرهنگ اروپای شرقی، موفق شد افسانه های خون آشامان را در سال 1897 خلق نماید که تا به امروز، دلیل اصلی کابوس بسیاری از زنان و مردان می باشد.
به محض این که صحبتی از موجودات وحشتناک و خون خوار به میان می آید، اولین تصویر وارد شده به ذهن مخاطب، چیزی جز شخصیت مشهور دراکولا نیست. این موجود ، سراغاز شکل گیری بسیاری از کتاب ها و فیل های ترسناک امروزی است و برای خون آشامان قوی با توانایی مافوق طبیعت، هیچ چیزی آرامش بخش تر از نوشیدن خون انسان نیست.
ماری شلی
این نویسنده و سفرنامه نویس انگلیسی زبان در سال 1818، فرانکشیتن را وارد دنیای ادبیات وحشت جهان کرد.
ایده اصلی این کتاب، در یک سفر تابستانی به پیشهاد لرد بایرون به ذهنش خطور کرد. این کتاب تاثیر فوق العاده ای در ژانر وحشت داشته و امروزه فیلم ها و سریال های بسیاری با اقتباس از این کتاب نوشته شده اند. تاثیر این داستان به اندازه ای بودکه این کلمه وارد فرهنگ لغت ادبیات وحشت شد.
فرانکشتانی، هیولایی خوفناک است که بر جای جای بدنش رد بخیه، دیده می شود. این موجود به اندازه ای ترسناک است که حتی سازنده اش نیز از شرارت های او به وحشت افتاده و درتلاش می کند تا از شر رذالت ها وشرارت های او در امان باشد.