” قیاس” وضعیت مکاتبات یک به یک بین زبانها را در بر می گیرد. به عنوان مثال با باز کردن یک فرهنگ لغت اسپانیایی به انگلیسی، به طور تصادفی در همان صفحه معادل یک به یک برخی از اصطلاحات فنی همچون “نسسیداد” برای واژگانی مثل “نیاز”، “ضرورت”، “فقر”، “نقطه محکم” و غیره می بینیم. رتسکر به نقل از فرهنگ لغت روسی برای واژۀ انگلیسی “سینسر” دست کم هشت معادل را بیان می کند.
فرهنگ لغت ها در ورد کلمه ( قیاس )
فرهنگ لغت های آلمانی برای کلمه قیاس شش معادل، اما فرهنگ لغت فرانسوی فقط سه معادل ارائه می دهند. بعبارت دیگر، چگونه ترجمه ما از این کلمات با وجود محدودیت ها و همچنین براساس ریز مفاهیم متفاوت خواهد بود. در بعضی موارد، چارچوب ها راه حل های موجود برای ارائه یک به یک معادلات را کاهش می دهند. به عنوان مثال اگر ریز مفهوم واژۀ “دوست” باشد، پس ما در زبان روسی فقط یک معادل می توانیم انتخاب کنیم.
در این مورد، فرهنگ لغت ها می توانند به طور فزاینده ای کمک کننده باشند؛ اما کاملآ قابل اعتماد نیستند. فرهنگ لغت اسپانیایی من برای کلمه “سینسر” فقط یک معادل ارائه می دهد؛ آیا این امر به این دلیل است که این کلمه در زبان های انگلیسی و اسپانیایی، در مقایسه با زبان های آلمانی، فرانسوی و روسی که فقط یک معادل دارد، دارای معادل های چند متنی است؟ یا به این دلیل است که ارائه دهندگان فرهنگ لغت اسپانیایی تصمیم به صرفه جویی در فضای صفحات کتاب گرفته اند؟ فقط مترجمانی که فرهنگ لغت داخلی ارائه داده اند، جواب این سؤال را می دانند.
استفاده از فرهنگ لغت ها ( خوب یا بد)
حتی زمانی که فرهنگ لغت از نظر متنی کمک کننده است، می تواند گمراه کننده باشد. به عنوان مثال، دانشجویان در ترجمه متن هولوکاست که به تبعید یهودیان اشاره داشت، برای کلمه “اخراج” از کلمه “زندانی” (در اردوگاه کار اجباری) استفاده می کند؛ با توجه به چنین اطلاعاتی، فکر می کردند که معادل کلمه هولوکاست را پیدا کرده اند.
اما در حقیقت، در اینجا با یک کلمه چند مفهومی سر و کار داریم. امکان ایجاد انتخاب نادرست در معادل کلمات در چنین مواردی بسیار زیاد بوده و همچنین نشان دهندۀ لزوم مجهز بودن مترجمان به دایرۀ المعارف هایی است که صرفآ فراتر از یک زبان هستند.
گمراه کنندگی فرهنگ لغت
علاوه بر این، فرهنگ لغت ها از آنجا معادل های بسیار نابرابری ارائه می دهند، می توانند گمراه کننده باشند. همان طور که قبلآ هم گفتم ممکن است در فرهنگ لغت ها معادلات اشتباهی برای کلمات ذکر شده باشد اما برای مثال، ممکن است مترجم بخواهد متن را به صورت “التهاب کلیه ها” ترجمه کند؛ دقیقآ همان طور که ممکن است مترجم بخواهد “انفارکتوس میوکارد” را به عنوان حمله قلبی ترجمه کند.
در نهایت، این نگرش حتی در استفاده از معادلات ظاهرآ ساده نیز صدق می کند که باعث می شود افرادی همچون ژان دلیسل و ماریانا لیدر طبقه بندی زبانیِ نظریه پردازانی همپون رتسکر که آن را “رویکرد تفسیری” می نامند، را رد کنند.